W Instytucie Nenckiego PAN opracowano i wdrożono technologię SONAR – strategię przesiewowego testowania osób bezobjawowych na obecność wirusa SARS-CoV-2. Instytut był także głównym inicjatorem procesu legislacyjnego, mającego na celu dopuszczenie testów grupowych do diagnostyki COVID-19 w Polsce. Proces ten zakończył się zmianą Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 22 kwietnia 2021 r., w ramach której dodano przepis określający możliwość wykonania badań z wykorzystaniem metody łączenia materiału pobranego od różnych osób (testy grupowe - SONAR). Była to bezpośrednia reakcja na zainicjowaną przez Instytut Nenckiego PAN rekomendację Komisji Zdrowia Senatu RP.

SONAR to połączenie najnowszych podejść diagnostycznych: testowania grupowego, modelowania matematycznego oraz czułych testów pozwalających na wykrycie wirusa u osób bez objawów zakażenia. Opracowana metoda opiera się na testach genetycznych (PCR) – z wykorzystaniem testów MediPAN. Unikalnym rozwiązaniem w skali kraju jest wykorzystanie RNA wirusa izolowanego ze śliny (nie z wymazu z noso-gardzieli), co zapewnia łatwy i bezinwazyjny pobór materiału.

Testowanie grupowe SONAR powinno być stosowane na wysoką skalę w populacjach, w których prawdopodobieństwo zakażenia wynosi < 15%. Przesiewowe badania powinny być wykonywane regularnie, min. 1 raz w tygodniu. Strategia zakłada izolację tylko osób zakażonych. Osoby z negatywnym wynikiem testu (także te z ‘kontaktu’) nie są wykluczone społecznie.

Technologia SONAR wraz z towarzyszącą jej aplikacją dla diagnostów laboratoryjnych, jest rekomendowana do testowania pracowników placówek edukacyjnych, urzędów państwowych, zakładów produkcyjnych, DPS, itp.

Regularne testowanie na obecność SARS-CoV-2 umożliwia świadome i odpowiedzialne zarządzanie pracą oraz procesem kształcenia w okresie pandemii, a opracowana technologia może być wykorzystana do monitorowania poziomu zakażenia nie tylko wirusem SARS-CoV-2, ale także w przypadku wystąpienia kolejnych/innych epidemii.

Korzyści wprowadzenia strategii SONAR:

- efektywne przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się epidemii COVID-19 – możliwość wczesnej izolacji bezobjawowych osób zakażonych wirusem SARS-CoV-2

- oszczędność czasu – w ciągu analizy 1 płytki PCR (58 min.) uzyskujemy wyniki dla 1080 osób

- oszczędność kosztów – 1080 osób badamy 90 testami (zamiast 1080) – jeśli w populacji jest zakażonych mniej niż 2%, oszczędność kosztów wynosi ponad 70%

- zmniejszenie zagrożenia dla personelu medycznego - materiał do badań pobierany jest samodzielnie przez osobę badaną, dzięki temu, że RNA wirusa izolowane jest ze śliny (nie z wymazu z noso-gardzieli)

- zminimalizowanie inwazyjności metody poboru prób – dzięki temu regularne testowanie pracowników nie jest związane z narażeniem ich na niepożądane konsekwencje częstych wymazów z noso-gardzieli

- łatwy dostęp do wyniku testu (w czasie rzeczywistym) – każda osoba badana ma indywidulane konto w systemie SONAR, gdzie sprawdza swój wynik testu

- poczucie bezpieczeństwa w miejscu pracy/nauki przekładające się na zmniejszenie stresu i poprawę kondycji psychicznej pracowników/studentów

- zminimalizowanie negatywnych konsekwencji ekonomicznych i społecznych w czasie lockdownu (takich jak: utrata przychodów, pogorszenie kondycji psychicznej społeczeństwa).

Beneficjenci:

- Podmioty gospodarcze, urzędy państwowe, placówki edukacyjne, zakłady produkcyjne, placówki medyczne, DPS, itd.

- Badani pracownicy i ich pracodawcy, którzy w kolejnych falach pandemii nie muszą zawieszać swojej działalności

- Diagności laboratoryjni i jednostki medyczne, które uzyskały nowe narzędzie do diagnostyki COVID-19.